Het Spaans wordt met korte klanken uitgesproken en klinkt niet zo melodisch als het Italiaans, of vloeiend als het Frans. De klanken liggen voor in de mond en worden weinig ingeslikt. De intonatie verschilt sterk van het Nederlands. Er bestaan zeer veel verschillende dialecten, zowel in Spanje als in Latijns-Amerika. Je leert het castellano of español, het Spaans van Spanje. Houd er rekening mee dat men in andere Spaanstalige landen een afwijkende woordenschat kent en dat ook de grammatica kan verschillen.
Van de dialecten noem ik het andaluz van Zuid-Spanje of het lunfardo van Argentinië. Dit zijn maar twee voorbeelden, er zijn er natuurlijk veel meer. Je zou eigenlijk iedere gelegenheid te baat moeten nemen om naar Spaanstaligen te luisteren en met hen te praten. Dit is in Nederland niet altijd even eenvoudig. Niet iedereen heeft Spaanstalige vrienden of buren of woont in een gemeente met een Spaanstalige gemeenschap. De Spaanse tv is niet bij alle Nederlandse tv-aanbieders te zien. Gelukkig worden er regelmatig Spaanstalige films uitgezonden op de Nederlandse en Belgische zenders. Ook Netflix heeft een groot aanbod van interessante films en series. En dan is er natuurlijk Youtube met een onuitputtelijke bron aan filmpjes, programma’s en shows. Luister ook naar de intonatie en de klemtoon. Die zijn vaak anders dan je zou verwachten. Als de taal je ter harte gaat, zou je met regelmaat de programmabladen moeten nazien en iedere mogelijkheid te baat moeten nemen om Spaanse films en programma’s te bekijken, zelfs als het onderwerp je niet aanspreekt. Je komt dan vanzelf meer over de Spaanstalige cultuur en gewoonten te weten.
Probeer in het begin niet alles gelijk te verstaan. Een gevoel voor de klank en intonatie is belangrijker. En dan nog dit: bedenk dat wanneer je naar de stranden van Spanje op vakantie gaat, je niet altijd Spaans of castellano te horen krijgt. De kans is groot dat je een andere taal hoort (Catalaans/Valenciaans in Noordoost- en Oost-Spanje), of een dialect zoals het Andalusisch in Zuid-Spanje.
vocales
Een aantal letters wijkt wat uitspraak betreft duidelijk af van het Nederlands. Alle klinkers zijn kort. De klank van de vetgedrukte letter in het Spaanse woord is vergelijkbaar met die van het Nederlandse woord ernaast.
Let op! Het rechter rijtje hieronder laat doorgaans geen vertalingen zien! Die kun je in een woordenboek vinden.
casa
kassa
tres
weg
disco
Mies
dos
bos
Cuba
koepel
Soms wordt een dubbele klinker geschreven. Die wordt dan ook ‘dubbel kort’ uitgesproken.
cooperación
coöperatie
preelección
beëdigen
Het verschil tussen het Nederlandse man en maan kent men in het Spaans niet. Met andere woorden: een dubbele klinker levert geen betekenisverschil op en ook geen sterke klankverandering. Het is in dit verband aardig om te weten dat een Spanjaard die Nederlands leert, grote moeite heeft met het onderscheiden van man en maan.
consonantes
Van de medeklinkers noem ik de meest afwijkende. Als eerste de letter c.
casa
kassa
clase
klas
crédito
krediet
Maar als de c wordt gevolgd door e of i, dan klinkt hij als th in het Engelse ‘to think’.
Er is geen Nederlandse klank waarmee hij vergeleken kan worden. In vrijwel geheel Latijns-Amerika klinkt hij niet als th, maar als s.
once
to think
cinco
thief
De ch is een aparte letter in het Spaans en komt na de c.
chocolate
tjokvol
De g wordt meestal uitgesproken als in het Frans.
gato
garçon
algo
gourmet
grande
grand
Maar in enkele gevallen klinkt hij precies als in het Nederlands, nl. als hij gevolgd wordt door een e of een i.
gente
Gent
Argentina
Argentinië
girar
giro
Ook moeten nog de combinaties gue en gui vermeld worden: de g wordt weer als de Franse g uitgesproken, terwijl de u niet uitgesproken wordt. Er zijn hier overeenkomsten met het Frans.
guerra
guerre
guitarra
guitare
De h wordt wel geschreven, maar nooit uitgesproken.
harina
Arie
hola
olm
himno
iemand
De j klinkt weer als een Nederlandse g.
jefe
gek
Jerónimo
Gerard
De ll (spreek uit elje) is ook een Spaanse letter en komt na de l. Hij klinkt als lj in het Nederlands, maar de l valt soms bijna weg, zodat je alleen nog maar een j-klank hoort.
Mallorca
Mayorca
calle
medaille
llamar
ja, maar
De ñ wordt uitgesproken als n en j achter elkaar. Het kleine golfje boven de n wordt een tilde genoemd.
señor
franje
España
Spanje
mañana
ranja
De q wordt altijd gevolgd door een u, terwijl die letter u dan
niet wordt uitgesproken.
quince
kiezen
queso
Kees
De r komt enkel en dubbel voor en wordt rollend uitgesproken voor in de mond en kan met geen enkele Nederlandse r vergeleken worden. De dubbele rr wordt wat langer aangehouden, terwijl de e niet veel van klank verandert, dus niet zoals het verschil tussen per en peer. Oefen de r met het woord tranquilo.
pero
perro
«Je suster sal bedoele, dat se de son in de Suydersee heeft sien sakke!» Als je bij dit voorbeeld een voorstelling van de s kan maken, dan weet je hoe ongeveer een echte Spaanse s klinkt. Laat de klank in ieder geval nooit naar de Nederlandse z neigen. Die bestaat niet in het Spaans.
Jesús
«je suster seker?»
sistema solar
«het sonnestelsel»
De v klinkt in het Spaans als een b.
Vergelijk ook Valencia met Barcelona, beide letters klinken precies hetzelfde.
vaya
baai
Valencia
balen
De x wordt als ks uitgesproken.
taxi
taxi
Maar soms als een s.
Extremadura
gestremd
En in specifiek Mexicaanse namen als een Nederlandse g. México wordt dan ook wel eens Méjico gespeld.
México
mechanisch
Als enkele losse letter klinkt de y als i.
Pepe y María
iep
In een woord klinkt hij als j.
playa
ja ja
¡ay!
oei
De z klinkt weer als de Engelse th, behalve in Latijns-Amerika, waar hij als s klinkt.
Zaragoza
thoroughly
diptongos
Diptongos zijn tweeklanken van klinkers en komen veel voor in het Spaans. Juist deze tweeklanken klinken in onze oren lastig en zijn dan ook haast niet te vergelijken met het Nederlands. Ik zal het toch proberen, zolang je maar beseft dat het altijd ‘ongeveer als’ is.
ae wordt ook uitgesproken als a en e aan elkaar vastgeplakt. Er is geen Nederlandse, Engelse of Franse vergelijking mogelijk. In het onderstaande voorbeeld staat rechts een uitspraak tussen vierkante haken. Dit is in de taalkunde de geaccepteerde wijze om uitspraak weer te geven.
aeropuerto
[aa-eropoewerto]
ai is niet moeilijk, want hij klinkt als [aj].
Buenos Aires
Rai (tentoonstellingsgebouw in Amsterdam)
au klinkt bijna als de Nederlandse au, maar dan met een lichte w-klank er achteraan.
ausente
[auwsente]
ei klinkt bijna als de Nederlandse ei, maar neigend naar een i-klank (van ik) aan het eind.
vendéis
reis
eu klinkt ongeveer als ons woord eeuw.
Europa
[eeuwropa]
ua klinkt als [oe-wa] en heeft veel weg van de Surinaamse w in kwartje.
cuarto
[koewarto]
ue klinkt als [oe-we].
bueno
[boeweno]
uo klinkt als [oe-wo] en heeft weer veel overeenkomst met de dik aangezette w uit Suriname.
cuota
quota
ia, ie, io, iu leveren in principe geen problemen op omdat de i hier klinkt als de Nederlandse j.
farmacia
[farmasja]
pie
[pje]
canción
[kansjon]
diurno
[djoerno]
N.B. farmacia en canción zijn tussen de rechte haakjes eerder in Latijns-Amerikaanse dan Spaanse uitspraak neergelegd, omdat de c gevolgd door i eigenlijk als de Engelse th uitgesproken dient te worden en niet als s.
acentos, tildes
Meerlettergrepige woorden krijgen de klemtoon op de laatste lettergreep, behalve als het woord op een klinker (-a, –e, –i, –o, –u) of op –n of –s eindigt. In dat geval leg je de klemtoon op de voorlaatste lettergreep. Het zal je intussen opgevallen zijn dat sommige woorden een accent hebben: crédito. Behoudens vraagwoorden en sommige woorden die uit één lettergreep bestaan, geeft een acento of tilde een afwijkende klemtoon aan. Voorlopig is het handig te weten dat een woord nooit meer dan één acento of tilde heeft en dat hij altijd van links onder naar rechts boven geschreven wordt.
